Delen
Hoe Land van KBEN helpt verkennen wat er in ons beweegt
We kennen allemaal momenten waarop we sneller reageren dan we bedoelen.
Een leerling zegt iets, een collega kijkt op een bepaalde manier –
en voor we het weten zijn we geraakt, geërgerd of juist teruggetrokken.
Pas later vragen we ons af: “Wat gebeurde daar eigenlijk?”
Land van KBEN is een model en taal voor verkenning van de menselijke binnenwereld.
Het helpt onderzoeken wat ons denken, voelen en handelen beïnvloedt,
en maakt zichtbaar hoe die drie elkaar voortdurend raken.
Niet om te verklaren of te oordelen, maar om te begrijpen wat er in beweging is.
“Je hoeft de spiegel van Land van KBEN niet te geloven —
je hoeft er alleen in te kijken en te zien wat zichtbaar wordt.”
Het model als spiegel
Het landschap van Land van KBEN weerspiegelt onze binnenwereld.
De drie eilanden – Grrr (handelen), Huuu (voelen) en Ieee (denken) –
vormen samen de natuurlijke centra van onze ervaring.
Daarbinnen bewegen negen dieren: herkenbare strategieën waarmee we omgaan met spanning, verlangen of verandering.
De Spin ordent en plant om rust te vinden.
De Bever zorgt en verbindt om harmonie te bewaren.
De Gorilla onderneemt actie om richting of grenzen te herstellen.
Elk dier vertegenwoordigt een manier van bewegen,
een overlevingsstrategie die onder druk ook een valkuil kan worden.
Door met deze spiegel te werken, leren we die bewegingen herkennen:
wanneer ze helpen, wanneer ze ons beperken,
en hoe we ze bewuster kunnen inzetten.
De vele ikken – automatische uitvoerders
Achter die strategieën schuilen talloze kleine “ikken”:
gewoontes, overtuigingen en reflexen die ons gedrag aansturen.
Ze nemen even het stuur over en fluisteren dingen als:
“Ik moet dit oplossen.”
“Ik mag geen fout maken.”
“Ik moet iedereen tevreden houden.”
Deze kleine ikken zijn geen zwakheden, maar sporen van ervaring –
constructies die ooit bescherming boden,
maar in het heden soms te veel ruimte innemen.
Zolang we ze niet herkennen, sturen ze ons;
zodra we ze wél zien, ontstaat keuzevrijheid.
“Zien wat je doet is de eerste stap naar vrijheid in wat je doet.”
Het innerlijk oog – aandacht die ziet zonder te grijpen
Om met deze spiegel te werken is niet meer kennis nodig,
maar een andere manier van kijken.
Land van KBEN gebruikt daarvoor het begrip innerlijk oog:
het vermogen om jezelf waar te nemen terwijl je voelt, denkt of handelt.
Het innerlijk oog is geen mystiek vermogen, maar een vorm van aandacht.
Het is de rust waarin we kunnen opmerken wat er gebeurt,
zonder meteen te reageren of te verklaren.
Je herkent het in kleine momenten:
- een ademhaling voordat je iets zegt;
- het besef dat je schouders gespannen zijn;
- het voelen van boosheid zonder haar meteen te uiten.
In dat minieme stukje ruimte tussen prikkel en reactie
ontstaat bewustzijn — en keuze.
“Het innerlijk oog is de aandacht die ziet zonder te grijpen.
In dat kijken ontstaat rust, en uit rust groeit richting.”
In het model bevindt het innerlijk oog zich in het centrum van de Inner-Zon:
de plek waar helderheid, evenwicht en aanwezigheid samenkomen.
Het verlicht wat er in ons beweegt,
maakt emoties zichtbaar als energie in plaats van identiteit,
en helpt balans vinden tussen denken, voelen en doen.
In de praktijk
In onderwijs, zorg en leiderschap blijkt deze manier van kijken bijzonder waardevol.
Een leerkracht ontdekt dat haar frustratie niet over de leerling gaat,
maar over haar eigen behoefte aan orde –
de Spin in haar die veiligheid zoekt wanneer de klas onrustig is.
Een ouder merkt dat zijn overbezorgdheid voortkomt uit de Bever in hemzelf,
niet uit wantrouwen in zijn kind, maar uit liefde die even te veel wil beschermen.
En in teams wordt zichtbaar waarom gesprekken soms vastlopen:
de Uil wil nadenken, de Gorilla wil doorpakken,
de Bever wil eerst afstemmen.
Met de taal van Land van KBEN wordt dat verschil niet persoonlijk, maar bespreekbaar.
Zo helpt het model gedrag te duiden zonder te veroordelen,
emoties te herkennen zonder te verdrinken,
en patronen te onderzoeken zonder ze te bestrijden.
Menselijk gedrag wordt hanteerbaar en relationeel,
zonder dat het wordt gereduceerd tot goed of fout.
Van waarneming naar bewuste keuze
De Spiegel van Bewustzijn laat zien dat groei niet begint bij verandering,
maar bij waarneming.
Wie leert verkennen wat er in hem of haar beweegt,
kan bewuster kiezen hoe te handelen.
Land van KBEN biedt daarbij een gemeenschappelijke taal:
een manier om samen te onderzoeken wat er speelt,
zodat verschil geen conflict wordt maar bron van inzicht.
“De spiegel helpt ons niet anders worden,
maar meer aanwezig bij wie we al zijn.”
Samenvatting
Land van KBEN is een model en taal voor verkenning van de menselijke binnenwereld.
Het helpt zichtbaar maken wat ons drijft, raakt of blokkeert.
De drie eilanden, de negen dieren en de vele ikken
geven woorden aan onze strategieën en gewoontes,
terwijl de Inner-Zon fungeert als centrum van aandacht en bewustzijn.
Door met deze spiegel te werken,
leren we onze binnenwereld kennen als een levend landschap:
vol beweging, nuance en betekenis.
Zo ontstaat ruimte om met meer rust, helderheid en menselijkheid te handelen –
in onszelf, met anderen en binnen organisaties.
📖 Lees verder: De Brug tussen Modellen – hoe theorieën elkaar aanvullen →
